5 sai lầm tư duy cản trở sự bền chí và cách vượt qua từ sách The Gift of Grit

Từ sách The Gift of Grit, học cách nuôi dưỡng tư duy phát triển và rèn luyện sự bền chí để không bỏ cuộc giữa chừng khi gặp thử thách.

Image by Thao Nguyen

1. Tư duy phát triển là con đường xây dựng sự bền chí

Trong quyển The Gift Of Grit, với tựa tiếng Việt là Bền Chí Để Thành Công, tác giả người Ấn, Som Bathla nhấn mạnh rằng “grit” không phải là phẩm chất bẩm sinh mà là thứ có thể rèn luyện thông qua tư duy phát triển (growth mindset). Ông trích dẫn nghiên cứu của Carol Dweck – người đề xuất lý thuyết tư duy phát triển – rằng những người tin rằng họ có thể cải thiện khả năng của mình thông qua nỗ lực sẽ kiên trì hơn trước thử thách.

Bên cạnh đó, tác giả còn chỉ ta rằng niềm tin là nền tảng để bền chí. Những người có niềm tin mạnh mẽ về khả năng của mình thường đạt được thành công vượt trội. Ông lấy ví dụ về Roger Bannister, người đầu tiên chạy 1 dặm trong chưa đầy 4 phút, một kỷ lục mà trước đó được cho là “không thể đạt được”. Sau khi Bannister lập kỷ lục, hàng loạt vận động viên khác cũng nhanh chóng vượt qua cột mốc này. Điều này cho thấy sức mạnh của niềm tin trong việc thay đổi những giới hạn mà chúng ta tự đặt ra.

Bài học rút ra ở đây:

• Hãy tin rằng khả năng của bạn có thể cải thiện qua thời gian và nỗ lực.
• Hãy xây dựng niềm tin tích cực về khả năng của bản thân. Tự nhắc nhở bản thân rằng những giới hạn mà bạn nghĩ là không thể vượt qua chỉ là ảo tưởng.
• Thay vì nói “Mình không thể làm được”, hãy thử nói “Mình chưa làm được, nhưng mình sẽ cố gắng hơn”.

2. Loại bỏ 5 tư duy độc hại

Trong chương IV nói về 5 tư duy độc hại giết chết sự bền chí, tác giả chỉ ra rằng nhiều người thất bại trong việc duy trì sự kiên trì vì họ có những tư duy sai lầm. Ông chỉ ra 5 tư duy độc hại phổ biến:

1. Tư duy ý thức về quyền lợi
2. Tư duy ngắn hạn
3. Tư duy đổ lỗi cho người khác về những biến cố trong đời
4. Tư duy thường xuyên so sánh bản thân với người khác
5. Tư duy niềm tin mù quáng- cho rằng mọi thứ là vĩnh viễn

Trong giới hạn bài viết này, mình muốn chọn ra lỗi tư duy mà bản thân mình thường mắc phải nhất để nói kỹ hơn, đó là: Tư duy đổ lỗi cho người khác về những biến cố trong đời.

Som Bathla giải thích rằng tư duy đổ lỗi thường xuất phát từ thói quen trốn tránh trách nhiệm khi mọi việc diễn ra không như ý. Những người mang tư duy này thường không nhìn nhận vấn đề một cách khách quan mà luôn quy trách nhiệm cho hoàn cảnh, người khác hoặc thậm chí vận may. Điều này khiến họ thiếu động lực để hành động và cải thiện bản thân, vì họ tin rằng nguyên nhân thất bại không nằm ở họ.

Ví dụ, trong môi trường học đường, khi vấn đề muôn thuở của không ít người học là có xu hướng “nước tới chân mới nhảy”. Điều này dẫn đến việc chúng ta rơi vào trạng thái bị động, không kịp chuẩn bị khi các vấn đề bất ngờ xảy ra. Cụ thể hơn,

• Đến hạn bài tập lớn, nhiều bạn mới hối hả làm, rồi quay ra trách tài liệu khó tìm, thời gian gấp, nhóm không hợp tác. Nhưng mà nghĩ lại, nếu bắt tay vào làm chuẩn bị từ sớm thì cũng đâu tới nỗi!?
• Thi điểm thấp, ai cũng “đổ” tại đề khó, lớp đông, hay thiếu tài liệu. Nhưng thật ra, có khi chỉ vì mình “nói chuyện với gối” nhiều hơn với sách vở
• Kỳ thi bất ngờ? Lại trách thầy cô không thông báo rõ. Nhưng nếu chịu khó ôn bài đều từ đầu, thì có bất ngờ mấy cũng đâu làm khó được!

Vậy để khắc phục 1 trong 5 lỗi tư duy, vượt qua tư duy đổ lỗi, chúng ta cần học cách:

1. Chấp nhận trách nhiệm cá nhân: Thay vì tìm cách đổ lỗi, hãy tự hỏi: “Mình có thể làm gì để thay đổi tình huống này?”
2. Chuẩn bị trước cho những bất ngờ: Đừng đợi đến khi nước tới chân mới nhảy. Lập kế hoạch trước và sẵn sàng đối mặt với các tình huống không mong đợi sẽ giúp bạn tránh khỏi sự bị động và cảm giác phải tìm lý do biện minh.
3. Nhìn nhận vấn đề như một cơ hội học hỏi: Khi gặp khó khăn, hãy coi đó là cơ hội để phát triển. Hỏi bản thân: “Mình có thể rút ra bài học gì từ tình huống này?” thay vì tìm cách trách móc.

Qua The Gift of Grit, chúng ta hiểu rằng việc biến ước mơ thành hiện thực đòi hỏi sự bền chí. May mắn thay đây không phải là 1 đặc điểm bẩm sinh, mà là kết quả của việc rèn luyện tư duy phát triển, loại bỏ các thói quen tư duy độc hại, và quan trọng nhất, hãy tin vào khả năng cải thiện của bản thân, chuẩn bị sẵn sàng cho mọi thử thách, và tiến về phía trước.

Chỉ cần mỗi ngày bạn đều cố gắng hơn một chút, không điều gì là không thể!